भारतीय शिल्पकलेचा 'कोहिनूर' हरपला; राम सुतार यांच्या निधनाने कलाविश्वाच्या सुवर्णयुगाचा अंत : डॉ. नीलम गोऱ्हे

भारतीय शिल्पकलेचा जागतिक स्तरावरील महामेरू आणि 'महाराष्ट्र भूषण' पुरस्काराचे मानकरी, ज्येष्ठ शिल्पकार राम सुतार यांच्या निधनाने भारतीय कलाविश्वाचे आणि सांस्कृतिक क्षेत्राचे कधीही भरून न निघणारे नुकसान झाले आहे. एका महान ऋषितुल्य कलावंताचा प्रवास थांबला असून, भारतीय शिल्पकलेच्या क्षेत्रात निर्माण झालेली ही पोकळी कधीही भरून काढता येणार नाही, अशा अतिशय भावूक शब्दांत महाराष्ट्र विधानपरिषदेच्या उपसभापती डॉ. नीलम गोऱ्हे यांनी आपली भावपूर्ण श्रद्धांजली अर्पण केली.

जागतिक कीर्तीचा शिल्पकार आणि कलेप्रती निष्ठा

राम सुतार यांनी आपल्या प्रदीर्घ आयुष्यातील सात दशकांहून अधिक काळ केवळ शिल्पकलेच्या साधनेसाठी अर्पण केला. वयाची शंभर वर्षे पूर्ण केल्यानंतरही त्यांच्या हातातील कला आणि मनातील सर्जनशीलता तसूभरही कमी झाली नव्हती. वयाच्या या टप्प्यावरही कलेप्रती असलेली त्यांची ऊर्जा आणि ओढ ही जगभरातील उदयोन्मुख कलाकारांसाठी एक मोठी प्रेरणा होती. त्यांच्या निधनाने भारतीय शिल्पकलेचे एक देदीप्यमान पर्व संपले असून, संपूर्ण कलाविश्वाचा आधारवड कोसळल्याची भावना डॉ. गोऱ्हे यांनी व्यक्त केली आहे.

शिल्पकलेतील जागतिक मानदंड: 'स्टॅच्यू ऑफ युनिटी' आणि बरेच काही

डॉ. गोऱ्हे यांनी राम सुतार यांच्या कर्तृत्वाचा गौरव करताना सांगितले की, गुजरात येथील नर्मदा काठावरील 'स्टॅच्यू ऑफ युनिटी' या जगातील सर्वात उंच पुतळ्याचे मुख्य शिल्पकार म्हणून सुतार यांचे नाव जागतिक इतिहासात सुवर्णाक्षरांनी कोरले गेले आहे. केवळ भव्यता नव्हे, तर सूक्ष्म भावभावनांचे दर्शन त्यांच्या शिल्पांतून घडते.

त्यांच्या कलाकृतींचा आवाका अफाट होता:

• संसद भवन: येथील महात्मा गांधींची ध्यानस्थ प्रतिमा ही केवळ एक मूर्ती नसून ती शांततेचे प्रतीक बनली आहे.

• राष्ट्रीय नेते: सरदार वल्लभभाई पटेल, पंडित जवाहरलाल नेहरू, गोविंद वल्लभ पंत, आणि डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांसारख्या महान राष्ट्रपुरुषांच्या शिल्पांमधून त्यांनी भारताचा इतिहास जिवंत केला.

• कलाकौशल्य: त्यांच्या शिल्पांमधील वास्तवदर्शी अभिव्यक्ती, मानवी शरीराची अचूक रचना आणि चेहऱ्यावरील सूक्ष्म भावविश्व हे जागतिक शिल्पकलेसाठी नेहमीच अभ्यासाचा विषय आणि मानदंड राहिले आहे.

वैयक्तिक आठवणींना दिला उजाळा

या दुःखद प्रसंगी राम सुतार यांच्याशी झालेल्या शेवटच्या भेटीची आठवण सांगताना डॉ. नीलम गोऱ्हे भावूक झाल्या. त्या म्हणाल्या, "१४ ऑगस्ट २०२५ रोजी जेव्हा राम सुतार यांनी वयाची शंभर वर्षे पूर्ण केली, तेव्हा विधानभवनातील माझ्या कार्यालयात त्यांचा विशेष नागरी सत्कार करण्याची संधी मला मिळाली. तो क्षण माझ्यासाठी अत्यंत भाग्याचा होता. शंभर वर्षांचे समृद्ध आयुष्य पाठीशी असूनही त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वातील तीच विनम्रता, कामाप्रती असणारी अढळ निष्ठा आणि कलेबद्दल बोलताना त्यांच्या डोळ्यांत दिसणारी चमक मनाला स्पर्शून गेली."

न भरून निघणारी पोकळी

शिल्पकार राम सुतार यांनी आपल्या कलेच्या माध्यमातून भारताची संस्कृती आणि महान वारसा जगाच्या कानाकोपऱ्यात पोहोचवला. त्यांच्या जाण्याने केवळ सुतार कुटुंबीयांचेच नव्हे, तर अवघ्या देशाचे नुकसान झाले आहे. "ईश्वर त्यांच्या पुण्यात्म्यास चिरशांती प्रदान करो आणि सुतार कुटुंबीयांना या महादुःखातून सावरण्याचे बळ देवो," अशी प्रार्थना उपसभापती डॉ. नीलम गोऱ्हे यांनी केली.