“थंडीत पाळी उशिरा का येते?

पाळी उशिरा येणं म्हणजे लगेच “प्रेग्नंसी” अशी भीती बाळगणाऱ्या अनेक महिलांचा अनुभव आपण ऐकतो. पण खरं म्हणजे थंडी ही शरीराच्या हॉर्मोन्सवर थेट प्रभाव टाकणारी आहे. तापमान कमी झालं की शरीराची ऊर्जा जपण्याची प्रक्रिया सुरू होते आणि ही प्रक्रिया reproductive hormones वर मोठा प्रभाव टाकते.

१) थंडी + शरीराची ऊर्जा बचत = Period delay

थंड हवेत शरीराचं मुख्य लक्ष असतं उष्णता टिकवण्यावर.

यामुळे -

• metabolism कमी होतो

• ऊर्जा ‘रक्ताभिसरण’ आणि ‘उष्णता टिकवण्या’वर खर्च होते

• reproductive system वर कमी ऊर्जा जाते

म्हणून period cycle हळू चालते आणि पाळी काही दिवस उशिरा येऊ शकते.

हे अतीशय नैसर्गिक आहे.

२) “Melatonin” हा हिवाळ्यात जास्त तयार होतो — आणि तो Period ला delay करतो

थंडीत दिवस लहान असतात.

अंधार लवकर पडतो.

रात्र मोठी वाटते.

यामुळे मेंदू एक विशेष हॉर्मोन जास्त बनवतो—Melatonin

याचं काम:

• झोप वाढवणं

• शरीराची घड्याळं मंद करणं

• reproductive hormones (FSH, LH) नियंत्रित करणं

थंडी वाढली की melatonin वाढतो → FSH-LH कमी → period उशिरा येतात.

३) थंडीत ताण (Stress) वाढतो त्याचा पिरीयड सायकल वर परिणाम होतो

• कामाचं प्रेशर

• थंडीमुळे lethargy

• हॉलिडे सीझनची जबाबदारी

• प्रवास, खर्च, planning

यामुळे cortisol (stress hormone) वाढतो.

Cortisol वाढला की:

• estrogen कमी

• ovulation उशिरा होते

• period naturally delay होतात

४) थंडीमुळे व्यायाम कमी—fat increase—hormonal imbalance

हिवाळ्यात बहुतेक महिला:

• व्यायाम कमी करतात

• घरात राहण पसंत करतात

• उशिरा उठतात

• गोड/फॅटी पदार्थ जास्त खातात

• त्यामुळे शरीरातील fatची टक्केवारी वाढते

Fat cells estrogen तयार करतात.

जेव्हा estrogen असमतोलात जातं → पाळी पुढे ढकलली जाते.

याला winter estrogen imbalance म्हणतात.

५) थंडी = immunity कमी = शरीर “priority बदलतं”

हिवाळ्यात शरीराला जंतुसंसर्गाशी लढण्यासाठी जास्त ऊर्जा लागते.

उदा:

• सर्दी

• खोकला

• व्हायरल

• थकवा

या काळात शरीराचं प्राथमिक काम म्हणजे survival, reproductive cycle नाही.

म्हणून period काही दिवस delay होतो.

७) पाणी पिण्याचं प्रमाण कमी

थंडीत बहुतेक महिला पाणी कमी पितात.

याने:

• bloating

• cramps

• uterine lining shedding मंद होते

→ periods naturally late.

हे धोकादायक कधी?

Period delay 7–10 दिवसांचा असेल तर सामान्य आहे.

मग धोक्याची चिन्हे कोणती?

• 20+ दिवसांचा delay

• तीव्र पोटदुखी

• गर्भधारणेची शक्यता

• वजन अचानक वाढणं

• अत्याधिक केसगळती, acne

• emotional breakdown

अशा वेळी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.

थंडीत period regular ठेवण्यासाठी tips

• सकाळी 10 मिनिटं सूर्यप्रकाशात थांबावे

• हलका व्यायाम—विशेषतः walk

• गरम पाणी

• हळद, दालचिनी युक्त पेये

• नियमित झोप

• ताण नियंत्रित करण्याच्या सवयी

• हिरव्या भाज्या + आयरन

हे पाळल्यास cycle बऱ्यापैकी स्थिर राहते.