लग्नानंतर मैत्री कमी होत जाते का?

लग्नाआधीची ‘आपली माणसं’ आणि लग्नानंतरची ‘योग्य माणसं’

लग्नाआधी मैत्री ही स्त्रीच्या आयुष्याचा केंद्रबिंदू असते. मैत्रिणींशी गप्पा, न बोलताही समजून घेणं, मन मोकळं करणं या सगळ्यातून तिचं भावविश्व समृद्ध होतं. पण लग्नानंतर अचानक आयुष्यात ‘योग्य’ आणि ‘अयोग्य’ अशा चौकटी तयार होतात.

आता कोणाशी बोलायचं, किती बोलायचं, कुठे जायचं यावर नकळत बंधनं येतात. मैत्री ही गरज न राहता जणू लक्झरी ठरते. आणि हीच पहिली पायरी असते मैत्री कमी होण्याची.

भूमिकांचा भार आणि वेळेची कात्री

लग्नानंतर स्त्री एकाच वेळी अनेक भूमिका निभावू लागते— बायको, सून, वहिनी, आई. प्रत्येक भूमिकेसोबत अपेक्षा जोडलेल्या असतात. या अपेक्षा पूर्ण करताना वेळ कुठे जातो, हे तिलाच कळत नाही.

मैत्रीसाठी मोकळा वेळ हवा असतो. पण स्त्रीचा वेळ आता वेळापत्रकात बंदिस्त होतो. “नंतर बोलूया” म्हणता म्हणता नातं हळूहळू दूर जातं. इथे मैत्री तुटत नाही; ती दुर्लक्षित होते.

स्त्रीची मैत्री आणि समाजाचा संशय

आपल्या समाजात विवाहित स्त्रीची मैत्री सहज स्वीकारली जात नाही. विशेषतः ती स्वतंत्र विचारांची असेल, किंवा तिचे पुरुष मित्र असतील, तर प्रश्नांची सरबत्ती होते. “इतकं काय बोलायचं असतं?” किंवा “आता लग्न झालंय” असे टोमणे दिले जातात.

या संशयामुळे स्त्री आपोआपच मागे हटते. तिला संघर्ष नको असतो, गैरसमज नको असतात. स्वतःला त्रास होऊ नये म्हणून ती नात्यांवरच कात्री लावते.

नवऱ्याकडून सगळ्याच अपेक्षा का?

लग्नानंतर स्त्रीकडून एक अनाकलनीय अपेक्षा ठेवली जाते तिच्या सगळ्या भावनिक गरजा नवऱ्यानेच पूर्ण कराव्यात. पण एकटा माणूस मित्र, मार्गदर्शक, आधार, आरसा सगळं काही होऊ शकत नाही.

मैत्री म्हणजे वेगळ्या नजरेतून स्वतःला पाहण्याची संधी. ती संधी हरवली की स्त्रीचं भावविश्व संकुचित होतं. नवरा असूनही ती एकटी वाटू लागते कारण तिचं ‘स्वतःचं’ असं काही उरत नाही.

आईपण आणि मैत्री: न दिसणारी दरी

आई झाल्यानंतर स्त्रीचं आयुष्य पूर्णपणे मुलाभोवती फिरू लागतं. तिच्या वेळेवर, ऊर्जेवर, मनावर सगळ्यात आधी मुलांचा हक्क असतो असं समाज ठरवतो. या सगळ्यात मैत्री कुठे बसते?

मैत्रीण भेटायला आली तरी चर्चा मुलांभोवतीच फिरते. हळूहळू स्त्री स्वतःबद्दल बोलणं थांबवते. “आता माझं आयुष्यच काय उरलंय?” हा विचार तिच्या मनात घर करतो आणि इथूनच एकटेपणाची सुरुवात होते.

मैत्री टिकवण्याची जबाबदारी नेहमी स्त्रीवरच का?

मैत्री टिकवण्यासाठी प्रयत्न लागतात फोन करणं, भेटणं, समजून घेणं. पण हे प्रयत्न बहुतेक वेळा स्त्रीकडूनच अपेक्षित असतात. तीच पुढाकार घेते, तीच वेळ काढते. ती थकली, दमली तर नातं आपोआप मागे पडतं.

यात दोष मैत्रीचा नसतो, तर परिस्थितीचा असतो. पण तरीही स्त्री स्वतःलाच दोष देते. मी बदललेय का? मी मागे पडते आहे का? असे प्रश्न तिला सतावतात.

गर्दीतही असलेला एकटेपणा

लग्नानंतर अनेक स्त्रिया मला कधी नव्हे ते इतक एकट वाटत आहे असं सांगतात. घर भरलेलं असतं, माणसं आजूबाजूला असतात, पण मनातलं बोलायला कुणी नसतं. मैत्री कमी झाल्यामुळे, स्वतःसाठी जागा न उरल्यामुळे हा एकटेपणा हळू हळू वाढत जातो आणि तोच सगळ्यात जास्त दुखावतो.

मैत्री म्हणजे लक्झरी नाही, गरज आहे

मैत्री ही स्त्रीच्या आयुष्यातील अतिरिक्त गोष्ट नाही. ती तिच्या मानसिक आरोग्यासाठी, आत्मसन्मानासाठी आणि समतोलासाठी आवश्यक आहे. जशी नाती महत्त्वाची, तशीच मैत्रीही.

लग्न म्हणजे सगळ्या जुन्या नात्यांना मागे टाकणं नव्हे. उलट, नवी नाती सांभाळत जुन्या नात्यांना जपण्याची कला शिकणं यातच खरी प्रगल्भता आहे.

स्त्रीनेच बदल घडवायचा का?

समाज बदलेल तेव्हा बदलेल, पण स्त्रीने स्वतःला इतकं तरी विचारायला हवं मी माझ्या मैत्रीसाठी माझ्या आयुष्यात थोडी जागा शिल्लक ठेवू शकते का? अपराधी न वाटता, संकोच न करता. मैत्री जपणं म्हणजे जबाबदाऱ्यांपासून पळ नाही. ते स्वतःला जिवंत ठेवण्याचं एक साधन आहे.

लग्नानंतर मैत्री कमी होत नाही ती बाजूला पडते. तिला पुन्हा सामावून घेणं हे कठीण आहे, पण अशक्य नाही. फक्त मैत्रीच्या नात्याला ‘महत्त्वाचं’ मानण्याची गरज आहे.