पुण्याच्या सत्तासंघर्षात 'स्त्री-शक्ती'चा हुंकार; राजकीय सारीपाटावर महिला उमेदवारांचे वर्चस्व!
पुणे महानगरपालिकेच्या निवडणुकीने आता एका निर्णायक वळणावर प्रवेश केला असून, या संपूर्ण प्रक्रियेत महिला उमेदवारांचा सहभाग आणि त्यांचा वाढता प्रभाव हा सर्वात मोठा चर्चेचा विषय ठरला आहे. राज्याची सांस्कृतिक राजधानी असलेल्या पुण्यात यंदा केवळ ५० टक्के आरक्षणाची औपचारिकता म्हणून नव्हे, तर खऱ्या अर्थाने धोरणात्मक बदलांसाठी महिला नेत्यांनी कंबर कसली आहे. उमेदवारी अर्ज भरण्याच्या शेवटच्या दिवशी ज्या नाट्यमय घडामोडी घडल्या आणि ज्या पद्धतीने 'एबी' फॉर्मचे वाटप करण्यात आले, त्यावरून हे स्पष्ट होते की, राजकीय पक्षांना आता महिलांच्या सामूहिक शक्तीची आणि त्यांच्या मतपेढीची जाणीव झाली आहे.
या निवडणुकीत विशेष लक्ष वेधून घेतले आहे ते म्हणजे जयश्री मारणे यांच्या उमेदवारीने. कुख्यात गुंड गजा मारणे यांची पत्नी ही त्यांची कौटुंबिक ओळख असली, तरी गेल्या काही काळापासून त्यांनी स्थानिक पातळीवर स्वतःचा एक वेगळा गट आणि जनसंपर्क तयार केला आहे. अजित पवार गटाने त्यांना बावधनमधून दिलेली उमेदवारी ही केवळ एका जागेसाठी नसून, त्यामागे स्थानिक समीकरणांची मोठी गोळाबेरीज आहे. अनेकदा गुन्हेगारी पार्श्वभूमी असलेल्या कुटुंबातील महिलांना जेव्हा संधी दिली जाते, तेव्हा समाज त्यांच्याकडे संशयाने पाहतो; परंतु जयश्री मारणे यांनी ज्या प्रकारे जनसेवेच्या माध्यमातून आपली प्रतिमा निर्माण करण्याचा प्रयत्न केला आहे, तो या निवडणुकीत कितपत यशस्वी ठरतो हे पाहणे रंजक ठरेल.
दुसरीकडे, आक्रमक नेतृत्वाचा पर्याय म्हणून रूपाली ठोंबरे पाटील यांचे नाव आघाडीवर आहे. पुण्यातील महिलांच्या प्रश्नांवरून अनेकदा रस्त्यावर उतरणाऱ्या रूपाली ठोंबरे यांनी सामान्य घरातील मुलींनी राजकारणात कसे टिकून राहावे, याचा एक वस्तुपाठच घालून दिला आहे. त्यांना मिळालेला एबी फॉर्म हा त्यांच्या कामाचा आणि आक्रमकतेचा विजय मानला जात आहे. त्यांच्यासारख्या महिला नेत्यांमुळे पुण्यातील मध्यमवर्गीय महिलांना राजकारणाबद्दल एक विश्वास वाटू लागला आहे. या महिला उमेदवारांचा केवळ प्रचारच महत्त्वाचा नाही, तर निवडून आल्यानंतर त्या महिलांच्या सुरक्षेसाठी आणि शहराच्या नियोजनासाठी कोणते ठोस निर्णय घेतात, याकडे संपूर्ण पुण्याचे लक्ष लागून राहिले आहे.
पुण्यासारख्या वेगाने विस्तारणाऱ्या शहरात महिलांचे प्रश्नही तितकेच गुंतागुंतीचे होत आहेत. आयटी क्षेत्रात काम करणाऱ्या महिलांची सुरक्षा असो किंवा शहरातील सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्थेतील त्रुटी, या सर्व प्रश्नांवर केवळ पुरुष लोकप्रतिनिधींनी विचार करण्यापेक्षा, प्रत्यक्ष अनुभवातून गेलेल्या महिला उमेदवार अधिक प्रभावीपणे काम करू शकतात, असा एक मतप्रवाह शहरात निर्माण झाला आहे. अजित पवार यांच्या राष्ट्रवादी काँग्रेसने महिलांना मोठ्या प्रमाणात संधी देऊन हेच संकेत दिले आहेत की, शहराचा विकास हा महिलांच्या सहभागाशिवाय पूर्ण होऊ शकत नाही.
घराणेशाहीच्या मुद्द्यावरून अनेकदा टीका होत असली, तरी दीपक मानकर यांच्यासारख्या दिग्गज नेत्यांच्या कुटुंबातील महिला सदस्यांना किंवा त्यांच्या संपर्कातील कार्यकर्त्यांना संधी देऊन पक्षाने आपला बालेकिल्ला मजबूत करण्याचा प्रयत्न केला आहे. जेव्हा घरातील अनुभवी पुरुषांची साथ आणि महिलेची कामाची तळमळ एकत्र येते, तेव्हा त्या प्रभागाचा विकास अधिक वेगाने होतो, असा दावा समर्थक करत आहेत. मात्र, सुशिक्षित पुणेकर मतदार केवळ वारसा पाहून नव्हे, तर कामाचा आराखडा पाहूनच आपला कौल देतील, अशी शक्यता जास्त आहे.
पुणे महानगरपालिकेची ही निवडणूक आगामी विधानसभा निवडणुकीसाठी एक रंगीत तालीम मानली जात आहे. ज्या पक्षाला महिलांचे सर्वाधिक समर्थन मिळेल, तोच पक्ष पुण्याच्या महापालिकेवर आपला भगवा किंवा तिरंगा फडकवू शकणार आहे. जयश्री मारणे आणि रूपाली ठोंबरे यांसारखी मोठी नावे समोर आली असली, तरी पडद्यामागे अनेक सामान्य गृहिणी आणि सामाजिक कार्यकर्त्या देखील या निवडणुकीत आपले नशीब आजमावत आहेत. पुण्याच्या या राजकीय महासंग्रामात आता महिला केवळ मतदार म्हणून नव्हे, तर 'किंगमेकर' आणि प्रशासक म्हणूनही स्वतःला सिद्ध करण्यासाठी सज्ज झाल्या आहेत. अंतिम निकाल काहीही लागो, पण पुण्याच्या राजकारणात महिलांचे स्थान आता पूर्वीपेक्षा अधिक मजबूत आणि सन्माननीय झाले आहे, हे या उमेदवारी वाटपावरून सिद्ध झाले आहे.
